ΙΣΤΟΡΙΑ

“Κάλλιστοι νέοι της ημετέρας πόλεως έθεντο κατ’ αυτάς τας βάσεις του λαμπρού σωματείου γυμναστικού δηλονότι συλλόγου, εις ον έδωσαν τίτλον Παναχαϊκός Γυμναστικός Σύλλογος…”

Με αυτή την ολιγόλογη ανακοίνωση η πατρινή εφημερίδα “Φορολογούμενος” ανακοίνωσε στις 14 Ιουνίου 1891 την ίδρυση του Παναχαϊκού.

Ιδρυτής ήταν ο Ιωάννης X. Κρητικός, φοιτητής μαθηματικών και απόφοιτος της Δημόσιας Σχολής Γυμναστών. Την πρωτοβουλία του Κρητικού δέχτηκαν πολλοί νέοι κι έσπευσαν να εγγραφούν στον Αθλητικό Σύλλογο, που δύο χρόνια μετά την ίδρυσή του είχε περισσότερα από 500 μέλη, (αθλούμενους και συνδρομητές) στην Πάτρα που είχε τότε 35.000 κατοίκους!

Ο Παναχαϊκός Γυμναστικός Σύλλογος, από τα πρώτα του χρόνια, ανέπτυξε έντονη δραστηριότητα. Έδωσε στα μέλη του τις δυνατότητες να ασχοληθούν με τη γυμναστική, με τον κλασικό αθλητισμό, με την κολύμβηση και την κωπηλασία, με την ποδηλασία και τη σκοποβολή. Από αυτόν οργανώθηκαν οι πρώτοι στην Πάτρα αγώνες στίβου, ποδηλασίας, κολύμβησης καθώς και οι πρώτες λεμβοδρομίες. Δεν απέβλεπε όμως ο Παναχαϊκός μόνο στη σωματική εξάσκηση της Πατραϊκής νεολαίας. Επιδίωξε να συντελέσει και στην πνευματική ανάπτυξή της. Για το σκοπό αυτό ίδρυσε βιβλιοθήκη, φροντιστήριο ξένων γλωσσών, εσπερινή εμπορική σχολή και σχολείο μουσικής. 

Μέλη του Παναχαϊκού ήσαν τα εκλεκτότερα άτομα της Πατραϊκής κοινωνίας, με τεράστια συμβολή στην ανάπτυξη της Πάτρας και της χώρας.  Με την συνδρομή των μελών του, το 1895 δημιούργησε το γυμναστήριό του στη συμβολή των οδών Παναχαϊκού και Γεωργίου Ολυμπίου.

Πρώτος πρόεδρος ο Γεώργιος Τζίνης, τον διαδέχτηκε ο Χρήστος Κορύλλος, ο οποίος και τον μετέτρεψε από απλό αθλητικό σύλλογο σε πολιτιστικό παράγοντα, όχι μόνο της Πάτρας

Στις 20 Νοεμβρίου 1894, μέλη του Παναχαϊκού που διαφώνησαν και έφυγαν από τον Σύλλογο δημιούργησαν την Γυμναστική Εταιρεία Πατρών. Νοίκιασαν για γυμναστήριο χώρο στο άνω μέρος των Υψηλών Αλωνίων και αργότερα αγόρασαν χώρο στη διασταύρωση των οδών Σμύρνης και Σολωμού, όπου σήμερα βρίσκονται τα Δημοτικά Σχολεία Αγίας Βαρβάρας. Η Γυμναστική Εταιρεία είχε κάπως πιο λαϊκό χαρακτήρα και ασχολήθηκε αποκλειστικά με τον Αθλητισμό. 

Και οι δύο ομάδες ανέδειξαν πολλούς αθλητές υψηλού επιπέδου όπως τους Νικόλαο Ανδριακόπουλο, ολυμπιονίκη το 1896 στην αναρρίχηση επί κάλω, Αντώνιο Πεπανό, δεύτερο στην κολύμβηση 500μ. στην ίδια Ολυμπιάδα, Λουΐ Ζούτερ με τρία Ολυμπιακά μετάλλια το 1896, Στέφανο Χριστόπουλο στην πάλη, Αριστόβουλο Πετμεζά στη Γυμναστική, Δημήτρη Χριστόπουλο, Ανδρέα Παπαϊωάννου, Δημήτρη Τόφαλο, Ολυμπιονίκη στην άρση βαρών το 1906, επί 14 έτη παγκόσμιο ρέκορντμαν και θρύλο του ελληνικού αθλητισμού, Ανδρέα Τσολιά, Θεμιστοκλή Διακίδη, Βλάσση Ανδρικόπουλο, Τουρνά και πάρα πολλούς άλλους.

Στις 17 Ιανουαρίου 1899 μαθαίνουμε από τις εφημερίδες ότι στον Π.Γ.Σ έχει ιδρυθεί τμήμα ποδοσφαίρου που κάνει προπονήσεις και μετά από λίγο έγινε και ο πρώτος αγώνας ποδοσφαίρου μεταξύ του Παναχαϊκού Γυμναστικού Συλλόγου και Άγγλων ναυτών από το πλοίο Boxier που κατέφθασε στο λιμάνι της Πάτρας. Ο αγώνας ήταν ο πρώτος που έγινε στην Πάτρα και έληξε 4-2 υπέρ του Παναχαϊκού. Αργότερα και η Γ.Ε.Π. δημιούργησε τμήμα Ποδοσφαίρου και άρχισαν και οι αγώνες μεταξύ των πατρινών ομάδων.

Ο Παναχαϊκός και η Γυμναστική Εταιρεία, 29 χρόνια μετά τη διάσπαση, αποφάσισαν να συνενωθούν τον Φεβρουάριο του 1923 στην Παναχαϊκή Γυμναστική Ένωση. 

Η Παναχαϊκή ξεκίνησε από εκείνα τα χρόνια μια παράδοση ανάδειξης σπουδαίων ποδοσφαιριστών όπως οι Δομήνικος Βετούλης, Γιάννης Μπελιές, Παμίνος, Ρούσος, Χατζόπουλος, Σπηλιωτόπουλος, Φιλίππου, Πρελορέντζος, Πάσκουα, Ανδρέας Λούης, Σαμιωτάκης, Καρούσος, Παντελής Γκίκας, αδελφοί Τουλιάτου, Πολίτης, Καταπόδης, Παναγιωτόπουλος, Δαράβαλης, Οπλοποιός, Τσεκίνος, Καμινάρης, Παπαηλίας, Καπάτος, Σέμπος, Κατσάνος, Κωστόπουλος, Συριόπουλος κ.α.

Σχεδόν όλα τα σωματεία που ιδρύθηκαν προ του Β’ Παγκοσμίου πολέμου στην Πάτρα προέρχονται από την Παναχαϊκή.

Ως  γήπεδο ποδοσφαίρου η Παναχαϊκή χρησιμοποιούσε αυτό που βρισκόταν στην διασταύρωση της οδού Κορίνθου με την Ελευθερίου Βενιζέλου. 

Η Π.Γ.Ε. πούλησε το 1934 το ένα από τα δύο γυμναστήριά της (Αγ. Βαρβάρα) και με τα χρήματα αγόρασε έκταση 32 στρεμμάτων (Άγ. Αλέξιο) την οποία μετέτρεψε σε ένα ωραίο στάδιο το οποίο ήταν το μεγαλύτερο στην Ελλάδα για πολλά χρόνια. Το 1955 κατασκεύασε κερκίδες αφού πούλησε και το Γυμναστήριο πίσω από τα Ψηλαλώνια. Χόρτο τοποθετήθηκε το 1973. Ολοκλήρωσε τις κερκίδες της στο σημερινό τους σχήμα το 1973. 

Η Παναχαϊκή δημιούργησε κατά καιρούς τμήματα Κλασικού αθλητισμού, Άρσης Βαρών, Πυγμαχίας, Βόλλεϊ, Μπάσκετ, Ποδηλασίας, Επιτραπέζιας Αντισφαίρισης, Πάλης Ελληνορωμαϊκής και Ελευθέρας, Σκοποβολής, Κολύμβησης, Πόλο κ.λ.π. με σημαντικές επιτυχίες.

Στο ποδόσφαιρο κατέκτησε το Πρωτάθλημα Πατρών τα έτη 1924 και 1925.

Κατέκτησε το Πρωτάθλημα Πατρών ΕΠΣΠ τα έτη 1929, 1930, 1931, 1934, 1936, 1949, 1954, 1955, 1956, 1957, 1958, 1959, 1961 και 1962. 

Έπαιξε στο πρώτο Πανελλήνιο πρωτάθλημα που συμμετείχαν επαρχιακές ομάδες 1954 (6η), 1956 (3η ημιτελικό γύρο – Νότιο όμιλο), 1957 (2η Νότιο όμιλο), 1958 (2η Νότιο όμιλο). Το 1961 ήταν 2η στους προκριματικούς ανόδου στην Α΄ Εθνική, το 1962 4η στην Β΄ Εθνική. 

Στην Β΄ Εθνική ήταν το 1963 (5η), 1964 (1η), 1965 (4η), 1966 (8η), 1967 (2η), 1968 (6η) και 1969 (1η).

Στη συνέχεια ανέβηκε για πρώτη φορά στην ιστορία της στην Α’ Εθνική καταλαμβάνοντας τα επόμενα χρόνια τις εξής θέσεις:

Στο Κύπελλο έχει αγωνισθεί στα προημιτελικά τις χρονιές 1967, 1968, 1969, 1972, 1974, 1977, 1983, 1986, 1993, 2001 και στα ημιτελικά τις χρονιές 1979, 1997.

Έχει κατακτήσει το κύπελλο ΟΠΑΠ 1972 (4-2 τον ΠΑΟΚ στο Καραϊσκάκη)

Έχει παίξει στην διοργάνωση της UEFA Intertoto την περίοδο 1998/99

Είναι η πρώτη επαρχιακή ομάδα που έπαιξε σε κύπελλο Ευρώπης το 1973/74 συμμετέχοντας στο Κύπελλο UEFA.

Με την Παναχαϊκή αγωνίσθηκαν, μεταξύ πολλών άλλων, και οι Άγγελος Μπεκίρης, Τίμος Πατρώνης, Χαράλαμπος Τσαγκαρουσιάνος, Γιώργος Βεργίνης, Ανδρέας Αντωνάτος, Σπύρος Βουλγαράκης, Πέτρος Λεβεντάκος, Κώστας Δαβουρλής, Θέμης Ρήγας, Βασίλης Στραβοπόδης, Ανδρεάς Μιχαλόπουλος, Μίμης Σπεντζόπουλος, Αβραάμ Καλφίν, Τάκης Κυριακόπουλος, Χρήστος Αποστολίδης, Θόδωρος Πατρώνης, Πάρης Γεωργακόπουλος, Βασίλης Καραμπινάς, Γιώργος Σπυρόπουλος, Βασίλης Χαρδαλιάς, Αποστόλης Δρακόπουλος, Νίκος Κουρμπανάς, Γιώργος Βαΐτσης, Αμαέτσι Ότιτζι, Ίγκορ Κλάϊχ, Ραϊμόν Καλά, Ζοέλ Επαλέ, Χρήστος Βασιλόπουλος, Σωτήρης Λεγάτος, Χρήστος Κορίκης, Αιμίλιος Δρουγούτης, Κώστας Κατσουράνης, Γρηγόρης Γεωργάτος, Αντώνης Τζανετουλάκος, Γιώργος Μύρτσος, Ράϊκο Βουγιαντίνοβιτς, Γιώργος Σαραντόπουλος, Κυριάκος Ανδρούτσος, Γιάννης Ψαρράς, Ανδρέας Σάμαρης κλπ.